توسعه شهر نشینی و پیامد های آن

توسعه شهر نشینی و پیامد های آن

( با تکیه بر مورد ایران)

چکیده

شهرنشینی یکی از مهمترین پدیده های عصر حاضر است. تا جائیکه صحبت از انقلاب شهری در دنیا می شود. در ایران تحول شهرنشینی بسیار شتابان و سریع بوده است. متوسط رشد شهرنشینی در دوره مورد بررسی 4/4 درصد بوده است در حالیکه رشد تولید ناخالص داخلی در همین دوره 4/1 بوده است. از سوی دیگر یک قانون ساده جامعه شناختی می گوید هر تحول و تغییر خارج از قاعده و سازمانی منجر به پیامدهای ناخواسته بسیاری می شود. الگوی توسعه شهری در ایران الگوی تسلط تک شهری و نیز تمرکز گرایانه بوده است. در سه چهار دهه اخیر ایران چندین بوم (Boom) مختلف را پشت سر گذاشته از آن جمله بوم نفت، بوم شهرنشینی و بوم زایشهای بسیار (جمعیت). در چنین شرایطی شهرنشینی با پیامدهای بسیاری همراه خواهد بود از جمله توزیع بیعدالتی، گسترش آسیبهای اجتماعی و ناهمگونی فزاینده اجتماعی و کمک به گسترش انواع بحرانهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی.

واژگان کلیدی

شهرنشینی، پیامدهای شهرنشینی، توسعه انسانی، امید زندگی، بوم، تولید ناخالص داخلی، مشارکت، آسیبهای اجتماعی، نوگرائی

مقدمه

مطالعه شهر در معنای امروزی رشته جدیدی ست ، اگرچه شهر وتوجه به آن از قدمت بیشتری برخوردار است .در معنای اخیرپس از انقلاب صنعتی ست که شهر در کانون توجه متفکران قرار می گیرد ، با این حال، شهر همیشه مشغله فکری بشر بوده است: در دنیای کهن مطالعه شهر در آثار ارسطو ،افلاطون و آگوستین، در قرون میانه در نظریات ماکیاولی همچنین در آثار فیلسوفان قرن 17 مانند "بودن" مطرح شده است و در طول قرن 18 شهر در تئوری اجتماعی ژان ژاک روسو بازتاب می‌یابد، ... اما هویت جامعه و شهر پس از انقلاب صنعتی است که تغییر اساسی پیدا می‌کند (.(ennett,1970:5 پس از این تغییرات ،شهر در کانون توجهات صاحبنظران رشته های مختلف جامعه شناسی، جغرافیا، اقتصاد، برنامه ریزی و ... قرار می گیرد. متفکران هنگامی که راجع به عوامل و نیروهای راشد شهرها و امکان پیش بینی تحولات آتی آنها صحبت می‌کنند، دو نوع تئوری وجود دارد:

1ـ تئوری توضیحی[4] : آنچه را که هست به توصیف می‎کشاند و سعی در نمایاندن علتهایش می‎کند.

2ـ تئوری هنجاری[5] :هدف تعیین آن چیزی ست که باید باشد، یعنی یافتن بهترین جایگزین‎ها برای شرایط موجود (ادیبی 2536: 112) .

اما همچنان که از راسل آکوف نقل شده است در عمل معمولاً این دو نظریه یا نگرش با هم ادغام می‎شود وی یادآور می‎شود که برای بررسی رابطه دو پدیدة (مانند شهرنشینی و توسعه اقتصادی) سه رابطه متصور است:

1ـ رابطه علی، یعنی یکی علت دیگر است.

2ـ علت احتمالی که مجموعه‎ای از علل معلول مشخص را ایجاد می‎کنند.

3ـ رابطه همبستگی بین دو پدیده. در این حالت تغییر مجموعه‎ای از پدیده‎ها با تغییر عده‎ای دیگر همزمان است ولی بین آنها رابطه علی وجود ندارد.

در تحقیقات شهری نوع سوم رایجترین رابطه‎ای است که بین پدیده‎ها یافت می‎شود ولی در خیلی از موارد در اثر تحقیقات تجربی می‎توان به توضیح رابطه علی نیز پرداخت (همان مأخذ 112

در گزارش حاضر دیدگاه سوم بیشتر مورد تأکید واقع شده است و رابطه شهرنشینی با سایر پدیده‎های اقتصادی ـ سیاسی و اجتماعی مورد کنکاش قرار گرفته است.

شهرنشینی پدیدة قرون جدید است، گر چه شهر و شهرنشینی از حدود 7 هزار سال قبل از میلاد وجود داشته است ولی معنای جدید و توسعه فزاینده آن متعلق به قرون معاصر و جدید است. تعداد شهرهای بیش از 100 هزار نفری که بشر تا قرن 5 بعد از میلاد از زمان پیدایش شهرنشینی ساخته است 67 شهر بوده است، این تعداد در طول چهار قرن بعدی (تا قرن دهم میلادی) به 61 شهر تبدیل شده و تا قرن 15 میلادی تنها به 75 شهر رسیده است. یعنی در فاصله 20 قرن (5 قبل از میلاد تا 15 ب م) تنها 8 شهر به شهرهای با بیش از یکصد هزار نفر جمعیت جهان اضافه شده است. در حالیکه در فاصله 400 سال اخیر از قرن 16 تا قرن بیستم 75 شهر یاد شده به 144 شهر افزایش یافته است. (یعنی 69 شهر اضافه شده است). که نشانگر انقلابی در زمینه توسعه شهر و شهرنشینی است.

شهرنشینی بیش از پنج هزار سال قدمت دارد. تا سال 1900 از هر هشت نفر، فقط یکی در مناطق شهری زندگی می‌کرد. اما در پایان قرن کنونی نیمی از جمعیت جهان شهرنشین (بودند) دو سوم از این جمعیت 3 میلیاردی در کشورهای جهان سوم زندگی می‌کنند (گیلبرت وگاگلر، 1375:7). گسترش شهرنشینی بخصوص در دوره معاصر سبب دل مشغولی بسیاری از نخبگان و صاحبنظران گوناگون به مسائل و پیامدهای ناشی از توسعه شهر وشهرنشینی شده است:گسترش شهرنشینی به عنوان یک پدیده معمول در جوامع، موجب شده که مسئله "شهر" یکی از مسائل مهم جامعه‌شناسی شود (ممتاز،1379:3 ).

بیان مسئله

یافته های این بررسی نشان می دهد[6]، طی یکدوره 80 ساله میزان شهرنشینی در کشور ما بیش از دو برابر شده است و از 28 درصد در سال 1300 به 61.3 درصد در سال 1375 و سرانجام به 65 درصد در سال 1380 رسیده است (نتایج سرشماریهای مختلف) و تعداد شهرهای کشور از 199 در 1335 به 614 شهر در 1375 افزایش یافته است (میرزائی و دیگران 1378 :49) و در نتیجه ترکیب جمعیت کشور از یک وضعیت غالباً روستائی و عشایری به یک ترکیب دیگر: "اکثریت شهرنشین" مبدل شده است. چنیینوضعیتی در همه کشور‌های جهان سوم از سال1950 میلادی به بعد مشاهده می شود. هرچند آهنگ تغییر و رشد شهرنشینی میان کشورها و مناطق متفاوت است، اما تقریباً همه کشور‌های جهان (از جمله ایران) بسرعت در حال شهری شدن می باشند. این مسئله مطالعه شهر و پویشهای شهرنشینی را بیش از پیش ضروری می سازد: جامعه ما بتازگی قدم در مسیر شهری شدن نهاده است، لذا مسائل و مشکلات اجتماعی، قومی و فرهنگی شهرها روزبروز اهمیت بیشتر خواهد یافت (دیکنز، 1377 :8).

نظام شهرنشینی و روند سریع آن در کشور های در حال توسعه سبب هجوم گسترده به شهرها و پیدایش بخش خدمات متورم، حاشیه نشینی گسترده، بیکاری پنهان، پیدایش دوگانگی شبکه های اجتماعی مهاجرین در شهرها می گردد. شهرهای کشورهای رشد نیافته نهاد‌های دورگه‌ای هستند که در نتیجه دو واکنش پدید آمده‌اند: اول واکنش به تقسیم کار اجتماعی که پدیده ای بومی است و دوم واکنش به ادغام در اقتصاد جهانی (گیلبرت و گاگلر 1375 : 31). 

در کشورهای در حال توسعه بر خلاف کشور های توسعه یافته مراحل انتقال جمعیت بسرعت طی شده است. ورود دستاوردهای تکنولوژی جدید موجب کاهش نرخ مرگ ومیر و در عین حال به دلیل عدم همزمانی رشد شاخصهای اجتماعی ـ فرهنگی همانند باسوادی کل جامعه بخصوص باسوادی زنان وجمعیت قابل توجه روستائی نرخ زاد و ولدها در حد دوره ماقبل صنعت باقی مانده است و این امر سبب پیشی گرفتن رشد زاد و ولد بر میزان مرگ ومیر و در نتیجه افزایش جمعیت شده است (ازکیا 1374 :7).همزمان با این تحول رویداد دیگری درمناطق روستائی کشور پدیدار شده، در نتیجه اجرای اصلاحات ارضی و استفاده بخش کشاورزی از فن آوری روز ـ تراکتور، کمباین ـ نیروی مازاد فراوانی در جامعه روستائی ظاهر گشته، این جمعیت مازاد به دنبال فرصتی برای کار و فعالیت و سراب زندگی بهتر راهــــــی منــــاطق شهری شـــده و چــــون شهرهـــا آمـــادگی پذیـــــرش ایــــن میهمانــــان میلیونی ناخوانده را نداشت (زیرا نرخ رشد جمعیت در منـــــاطق شهــــــری نیـــز بالا بوده و شهر حتـــی برای پاسخگوئــــی بــــه افزایش طبیعی ساکنان خود نیز دچار مشکل بوده است.) لذا، این مناطق در کشورهای در حال توسعه به آشفته بازار اجتماعی از مشاغل کاذب، ناهنجاریهای اجتماعی، شکاف طبقاتی تبدیل گردیده است.

همچنین بررسی تحولات شهرنشینی کشورها نشان می دهد که کلان شهرهای محدودی بخش عمده ا ی از جمعیت مناطق شهری و امکانات توسعه اقتصادی کشور را به خود جلب و جذب نمودند و چون زیر ساخت های آماده ای وجود نداشت لذا تبعات اقتصادی ـ اجتماعی ناخواستة فراوانی را بر نظام اجتماعی این کشورها تحمیل کرده است. زیرا در محیط شهر سازمان اجتماعی، نوع احساسات، ذهنیات و نظام معیشت با جوامع پیشین تفاوت اساسی پیدا می کند (گی روشه ,1375: صص85- 95 )

در ایران پایتخت به عنوان مادر شهراصلی بتنهایی حدود یک چهارم از جمعیت شهرنشین و حدود یک چهارم از واحدهای مسکونی را در خود جای داده است(طالقانی1369 :1) و کلان شهرهای دیگری چون مشهد، اصفهان، تبریز، کرج، شیراز و اهواز به دنبال آن در حال رشد هستند. 8 شهر بیش از 500 هزار نفر جمعیت بتنهائی حدود نیمی از جمعیت شهرنشین کشور را در خود جای داده اند. 

این مجموعه، الگوی شهرنشینی که از آن به " الگوی شتابان شهرنشینی" (پیران 1367:85) یاد می شود،علل رشد، مکانیزم و چگونگی تحولات آن را مورد کنکاش قرار داده و پیامدهای ناشی از گسترش شهرنشینی که در زبان میلور از آن به" مسائل شهری"[7] تعبیر شده است (Mellor,1970) را مورد تجزیه و تحلیل قرارداده است. شهرنشینی در کشور ما همانند بسیاری از جوامع در حال توسعه با سرعت فوق العاده زیادی گسترش یافته است. دلیل این گرایش افراطی به شهر در ایران، این است که شهر نشینی مساوی با برخورداری بیشتر از امکانات و فرصتهای بیشتر و بهتر برای زندگی است. یک قانون ساده جامعه شناسی می گوید: هر نوع تغییر سریع و خارج از قاعده ای در جامعه انسانی می تواند موجد آشفتگی و نابسامانی ـ تئوری آنومی اجتماعی ـ گردد (رفیع پور 1379:13).

تب شهرنشینی بویژه از دهه چهل به بعد در ایران آغاز و تا امروز بسیاری را مبتلا ساخته است و هنوز هستند بسیاری دیگر که در راه رسیدن به "سراب شهر" دچار این تب هستند. صنایع، دانشگاهها، دیوانسالاری و ارتباطات نوین، بهداشت و پزشکی تخصصی همگی شهری هستند. بنابراین، مطالعه و بررسی شهر و شهرنشینی در ایران در سه محور اساسی:

1ـ تحلیل علل رشد شتابان و سریع، 2ـ مطالعه روندها و مکانیزمهای تحول شهرنشینی در مناطق مختلف 3ـ بررسی پیامدهای ناشی از شهری شدن جامعه ایران مسئله اصلی این بررسی است. اما بلافاصله باید یادآور شد که مطالعه شهرنشینی بویژه در ایران سکه دوروئی است که روی دیگر ان روستا و تحولات آن می باشد و تحلیل تحولات و مکانیزمهای شهری شدن بدون توجه به روی دیگر مقدور و ممکن نیست. نمودار شماره 1 روابط علت و معلولی و پیامدهای ناشی از رشد سریع پدیده شهرنشینی را در کشور و ارتباط بخشهای مختلف نظام اجتماعی از جمله روابط متقابل بین شهر و روستا از یکسو و سیاستهای توسعه یا گسترش شهرنشینی از سوی دیگر را بخوبی نشان می ‌دهد

نمودار (1) چگونگی تحول وپیامد های شهر نشینی

افزایش درآمدهای شهری

عادات غذایی اشتباه ایرانی ها

ما ایرانی ها در گذشته عادت های بسیار خوب غذایی داشتیم که به مرور بسیاری از آنها را فراموش کرده ایم؛ عادت هایی مثل دور هم غذاخوردن، مصرف کمتر گوشت قرمز و خوردن مواد غذایی تازه. ما ایرانی ها در گذشته عادت های بسیار خوب غذایی داشتیم که به مرور بسیاری از آنها را فراموش کرده ایم؛ عادت هایی مثل دور هم غذاخوردن، مصرف کمتر گوشت قرمز و خوردن مواد غذایی تازه.
البته برخی عادت های غذایی قدیمی ها هم ناسالم بود؛ مثلا علاقه شان به مصرف غذاهای چرب و شور. در این مطلب نگاهی می اندازیم به مهم ترین عادت های غذایی قدیمی ها و نقد و ارزیابی هریک از این عادت ها از منظر سلامت.
زود شام خوردن: یکی از عادت های خیلی خوب ما در گذشته، زود شام خوردن بود. مردم بعد از غروب آفتاب شام می خوردند و فاصله بین شام تا زمان خوابیدن زیاد بود. در این شرایط هضم غذا به خوبی انجام می شد و بیماری هایی مانند گاستریت و ورم معده کمتر بود.
متاسفانه این روزها دیگر فاصله ۲.۵ ساعت بین شام و خواب رعایت نمی شود و به همین دلیل بروز مشکل های گوارشی بیشتر شده است.
مصرف فراوان سبزی خوردن: استفاده از سبزی خوردن، در بسیاری از مجالس باب بود و به تعداد افراد، بشقاب سبزی خوردن وجود داشت. در حالی که امروز، این عادت تا حدی کمرنگ شده و سالاد جای آن را گرفته است. گرچه مصرف کاهو و گوجه فرنگی خوب است و هم می تواند معده را پر کند و هم به فعالیت دستگاه گوارش کمک می کند، اما بهتر است مصرف سبزی هایی که حاوی ویتامین های بسیاری هستند را هم فراموش نکنیم.
مقایسه سفره های دیروز و امروز
امروزه سر برخی میزها یک سبد سبزی خوردن می بینیم اما چقدر خوب است همان طور که برای هر کسی یک ظرف ماست اختصاص می دهیم، مثل گذشته یک بشقاب سبزی خوردن هم بگذاریم چون وقتی سبزی را در یک ظرف بزرگ وسط سفره قرار می دهیم دست خیلی از افراد به آن نمی رسد و از خیر خوردن آن می گذرند.
مصرف روغن های جامد و حیوانی: مصرف روغن های حیوانی و جامد در گذشته بیشتر بود. روغن های جامد دوستدار قلب نیستند اما چون مردم تحرک بیشتری داشتند و غذاهای چرب به خوبی متابولیزه می شدند، کمتر شاهد عوارض آنها بودیم.
استفاده از موادغذایی تازه: در گذشته مردم سعی می کردند سبزی ها و انواع گوشت را تازه استفاده کنند اما امروزه همه نوع موادغذایی را فریز یا کنسرو می کنند. مساله اینجاست که عمر مواد مفید غذایی پخته در فریزر نصف می شود بنابراین فریز کردن برای استفاده درازمدت، روش مناسبی نیست. اگر سبزی خام را بتوان ۶ ماه در فریزر نگهداری کرد، زمان مناسب برای نگه داشتن سبزی پخته ۳ ماه است.
مصرف زیاد میوه به عنوان دسر: ایرانی ها همیشه مردم میوه خوری بوده اند اما در گذشته میوه به عنوان دسر شناخته می شد و افراد در فواصل بین غذا، میوه می خوردند و انواع شیرینی و دسرهای مختلف کمتر مصرف می شد. متاسفانه امروز مصرف میوه کمتر و انواع کیک و شیرینی جایگزین آن شده که همگی ما با عوارض این دسته از خوراکی ها آشنایی داریم.
مصرف زیاد نمک: در گذشته شیوه نگهداری برخی موادغذایی مناسب نبود و از نمک زیاد استفاده می شد. البته این موضوع بیشتر محدود به قبایل بود و مردم شهر کمتر موادغذایی را با این روش نگهداری می کردند. ارتباط مصرف نمک با افزایش فشارخون نیز به اثبات رسیده است.
مصرف نوشیدنی های سنتی: برخلاف امروز، قدیمی ها نوشابه گاز دار نمی خوردند و بیشتر آب، دوغ و انواع شربت های سنتی مصرف می شد. به علاوه شربت سکنجبین، سرکه شیره و سایر عرقیات جایگاه ویژه ای در برنامه غذایی روزانه مردم داشتند. در حالی که امروزه نوشابه های گازدار جزو جدایی ناپذیر سفره های ایرانی هستند و مشکل های بسیاری به وجود آورده اند.
در کنار هم غذاخوردن: در حال حاضر افراد خانواده کمتر دور یک میز می نشینند و با هم غذا می خورند و این موضوع از نظر روانی تاثیر خوبی ندارد. در گذشته اعضای خانواده بیشتر وعده ها را در کنار هم می خوردند و لذت می بردند. ضرب المثلی است که می گوید: «با کسی غذا بخورید که از مصاحبت با او لذت می برید.» تحقیقات نشان می دهد هنگامی که از غذاخوردن لذت می بریم، هورمون هایی در بدنمان ترشح می شود که جذب غذا را افزایش می دهد و استرس را کم می کند.
سفره غذا، مقدس است. جایی است برای در کنار هم بودن و از مصاحبت با یکدیگر لذت بردن. در ضمن، غذا یک ابزار قوی برای برقراری دوستی هم است. بزرگ ترین قراردادهای سیاسی و اقتصادی سر میز غذا بسته می شود چون افراد در شرایطی که غذا می خورند، حال بهتری دارند و بهتر می توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند.
سرخ کردن بیش از حد موادغذایی: قدیمی ها موادغذایی را تا سر حد سیاه شدن سرخ می کردند اما امروز با زیان های سوزاندن روغن و سرطان زا شدن آن آشنا شده اند.
مصرف کمتر گوشت قرمز: در گذشته مصرف گوشت قرمز کمتر بود و در وعده شام بیشتر غذاهای حاضری مصرف می شد. امروزه متاسفانه میزان مصرف گوشت قرمز بالاتر رفته است. مصرف گوشت قرمز برای هیچ کس در شرایط عادی ممنوع نیست بلکه باید محدودیتی در مصرف آن اعمال شود. البته گوشت سفید به نوع قرمز آن ارجحیت دارد و باید حداقل به نسبت مساوی میل شود.
خیلی ها تصور می کنند خوردن هرچه بیشتر منابع غذایی حاوی آهن، باعث رفع سریع تر کم خونی آنها می شود در حالی که ۴۸ ساعت زمان لازم است تا آهن موجود در حد نیاز جذب شود و بقیه دفع می شود، بنابراین افرادی که به این ماده معدنی بیش از دیگران نیاز دارند، باید به این فاصله زمانی توجه کنند تا آهن بیشتری مورد استفاده بدنشان قرار گیرد.
مصرف بیشتر نان: نان در گذشته قوت غالب بود و مردم بیشتر نان و سیب زمینی می خوردند تا برنج. نان مخصوصا نان سبوس دار، حجم معده را بیشتر می گرفت و حس سیری بیشتری به فرد می داد. امروزه متاسفانه آردها سفید شده و فرایند تخمیر به خوبی روی نان انجام نمی شود بنابراین نان های مصرفی مانند گذشته نیستند.
آبپز کردن: یکی از روش های پختی که در قدیم و در حال حاضر همچنان رواج دارد، آبپز کردن است. بیشتر خورش های ما در آب پخته می شوند. جاانداختن خورش و حرارت بالا و طولانی به ماده غذایی دادن، عادت چندان خوبی نیست. البته حرارت طی پخت در آب به اندازه سرخ کردن آسیب نمی رساند ولی به هر حال وقتی بیش از حد غذایی را بپزیم حداقل ویتامین C آن از بین می رود.

انسانهای موفق قبل از صبحانه چه می کنند؟

شاید عنوان این نوشته برای شما ساده یا عجیب باشد، اما جالب است که بدانید این عنوان، یکی از مطالبی است که مورد توجه بسیاری از انسانها است. شاید عنوان این نوشته برای شما ساده یا عجیب باشد، اما جالب است که بدانید این عنوان، یکی از مطالبی است که مورد توجه بسیاری از انسانها است. سایت Inc.com، نشریه فوربس، لورا وندرکام در کتابی به همین نام، Business Insider و بسیاری از نشریات دیگر به این موضوع پرداخته اند. طبیعی است که بخشی از برنامه صبحگاهی افراد موفق، تابع سلیقه است. اما در اینجا تلاش کرده ایم فصل مشترک این برنامه ها را مرور کنیم:
مورد اول – انسانهای موفق زود از خواب بلند می شوند! این جمله ساده اما مهم است. به هر حال اگر می خواهیم قبل از صبحانه کار خاصی انجام دهیم یا از افراد موفق در کارهای قبل از صبحانه الگوبرداری کنیم، باید قبل از صبحانه فرصتی داشته باشیم! ضمن اینکه در تمام روز (به عبارتی ساعات بعد از صبحانه…) زنگ موبایل و صدای پیام و پیامک ها، فرصت تمرکز و فکر کردن و «لحظات کیفی» را از ما می گیرند.
بنابراین زود بیدار شدن می تواند «فرصت های کیفی» را برای ما ایجاد کند. در حالت عادی، چند دقیقه قبل از خوابیدن و چند دقیقه قبل از بلند شدن از بستر، تنها لحظات کیفی زندگی روزمره ماست. بنابراین اشتباه نکنید. اگر یک ساعت زودتر از خواب بیدار شویم و از این یک ساعت قبل از صبحانه درست استفاده کنیم، ساعات کاری روزانه خود را ۱۰٪ افزایش نداده ایم. زمان کیفی روزانه خود را شاید ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ درصد افزایش داده ایم! لورا وندرکام در کتاب خود توضیح می دهد ۹۰ درصد مدیرانی که مورد مطالعه قرار داده است قبل از ساعت ۶ صبح از خواب بیدار می شوند. باب ایگر مدیرعامل دیزنی مطالعه روزانه خود را ساعت ۴:۳۰ صبح شروع می کند.
مورد دوم – نخستین برنامه بعد از بیداری، تمرین های فیزیکی است. این تمرین ها ممکن است نرمش، پیاده روی یا هر چیز دیگری باشند که جدای از کمک به سلامتی، سطح هوشیاری را بالا می برند. با توجه به مشغله جدی انسانهای بزرگ و موفق، می توان حدس زد که نرمش صبحگاهی به معنای پر کردن اوقات فراغت نیست. بلکه ابزاری برای افزایش کارآیی روزانه است.
مورد سوم – برنامه ریزی و فکر کردن به مهم ترین کارهای روز و هفته و زندگی، کاری است که فقط صبح هنگام، و قبل از شروع برنامه روتین روزمره امکان پذیر است. زمانی که هنوز همکار و همسر و والدین و فرزند و مدیر و کارمند، فرصت تمرکز و برنامه ریزی را از ما نگرفته اند. نویسندگانی که عادت نکرده اند شب هنگام بنویسند (چون عادت بسیاری از نویسندگان نوشتن های شبانه است) عموماً صبح زود را برای نوشتن انتخاب می کنند.
مورد چهارم – اختصاص زمان کیفی به اعضای خانواده و شریک عاطفی در برنامه صبحگاهی بسیاری از افراد موفق جا دارد. ما معمولاً شب هنگام و زمان پس از پایان کار و زندگی روزانه را، برای اعضای خانواده و شریک عاطفی خود صرف می کنیم. دو مشکل در این الگوی رفتاری وجود دارد. اول اینکه در آن زمان خسته ایم و گاهی تمرکز و حوصله ما کم است. دوم اینکه این «حال خوب»، تنها برای ما باعث «خواب خوب» می شود. شاید صبح زمان کمتری در اختیار داشته باشیم، اما ذهن شاد و پرانرژی داریم و هنوز فرسوده نشده ایم. صرف صبحانه با خانواده، ارسال پیامک برای یک دوست و هر کار دیگری از این جنس، می تواند جدای از احساس خوبی که در آن لحظه ایجاد می کند، انرژی خوبی برای زندگی و کار روزانه نیز همراه ما روانه کند.
مورد پنجم – از فرصت چای و قهوه صبحگاهی، برای ایجاد و توسعه شبکه کاری و دوستی استفاده می کنند. مدتهاست که شام های کاری، در رقابت با اثربخشی شدید صبحانه های دوستانه رنگ باخته اند. خستگی، فرسودگی، ترشحات هورمونی شبانه، همه و همه، فضا را برای شکل گیری یک شبکه ارتباطی دوستانه یا شکل گیری یک رابطه کاری مولد تنگ می کنند. به همین دلیل، بررسی ها نشان می دهد که انسانهای موفق ترجیح می دهند زمان صبحانه یا چای و قهوه صبحگاهی خود را به این کار اختصاص دهند. ذهن ما صبح هنگام، هنوز آزاد و رها است. اما شبهنگام، خسته و فرسوده و آلوده به تنش های روزانه، بر سر میز چای و قهوه و شام می نشیند.
مورد ششم – مرور رویدادها و اشیا و فرصت های خوب و تداعی های لذت بخش. برای برخی از ما، ممکن است گلدانی که گوشه اتاق قرار گرفته یادآور لحظات و خاطراتی شیرین باشد. برای دیگری، کارت پستال تبریک تولد یک دوست خوب. برای دیگری، مرور مکالمه پیامکی دوستانه یا عاشقانه ای که شب قبل با دوست خود داشته ایم. برای یکی خاطرات مسافرت عید سال قبل. انسانهای موفق، همیشه عمداً یا ناخودآگاه بخشی از وقت صبحگاهی خود را به مرور این تداعی های شیرین می گذرانند. این حس خوب، می تواند به سادگی، روزی کاملاً متفاوت را برای ما بسازد. اگر یادگارهایی از این نوع خاطرات دارید، آنها را در اطراف بستر یا میز کار یا میز صبحانه خود نگه دارید.
مورد هفتم – بررسی ایمیل ها و پیامک ها – خدایان مدیریت زمان (آنها که همه جا از این مهارت سخن می گویند) یکی از ترفندهای طلایی خود را مدیریت ایمیلها و خواندن آنها و منتقل کردن این زمان به زمانهای خستگی و فرسودگی و بی حوصلگی می دانند. چون معتقد هستند که پاسخگویی به ایمیلها و خواندن ایمیلها، کاری بسیار زمان بر و کم اثر است. اما اکثر انسانهای موفق، در زمان صبحگاهی خود، وقتی را به مطالعه و پاسخگویی ایمیل ها اختصاص میدهند. ممکن است بگویید آنها ایمیلهای مهم دارند و من همه ایمیل هایم، ایمیل های فوروارد شده تفریحی است! اتفاقاً همین عادت صبحگاهی می تواند نجات بخش شما باشد.
ما شبهنگام یا لا به لای کار روزمره، گاهی ساعتها درگیر ایمیلها و پیامها و … می شویم. فکر می کنیم در حال استراحت هستیم. اما همین ایمیل ها هم از ما انرژی زیادی می گیرند. ممکن است اگر برنامه بررسی ایمیل ها را به صبح منتقل کنیم، متوجه شویم که بسیاری از ایمیل هایی که در میل باکس ما وجود دارند و هر روز وقت و انرژی ما را برای اخبار زرد بی خاصیت می گیرند، اساساً بهتر است در فهرست اسپم ها باشند!
مورد هشتم – مطالعه اخبار روزانه در قالب روزنامه های کاغذی یا وب سایت های خبری شاید بیشتر از ۱۵ دقیقه وقت نخواهد. اما با این کار، روز من با آگاهی کامل از شرایط ایران و جهان آغاز می شود. معمولاً انسانهای موفق، رسانه هایی از دو انتهای طیف های سیاسی و اقتصادی را بررسی می کنند تا همیشه برآوردی نزدیک تر به واقعیت جاری داشته باشند.
متمم

بالاخره اسفناج آهن دارد یا نه؟

قسمت بد ماجرا آنجاست که اسفناج با تمام خوبی‌ها مملو از ماده‌ای به نام اگزالات است. در دنیای فانتزی کم نیستند تعداد شخصیت‌هایی که با خوردن اسفناج نیرو گرفته و افراد شرور را از پای در می‌آورند. ملوان زبل یکی از همین شخصیت‌های معروف است.
اسفناج مملو از آهن است؟! نسل‌هاست که مادرها به این عقیده ایمان دارند و تلاش می‌کنند فرزندانشان را به خوردن اسفناج عادت دهند. با این حال باید حقیقتی جالب را برای شما فاش کنیم. اسفناج با ۲.۷ میلی‌گرم آهن در هر ۱۰۰ گرم به هیچ وجه سبزی غنی از آهن نیست. حبوباتی مانند عدس یا لوبیا بیش از این سبزی حاوی آهن هستند. جالب‌تر آنکه بدن انسان آهن را بیشتر از محصولات حیوانی مانند قلوه، جگر و گوشت قرمز جذب می‌کند تا از محصولات گیاهی.
هر انسان بر حسب جنس و سن خود به حدود ۱۰ میلی‌گرم آهن در روز نیازمند است. به طور کل نیاز زنان به آهن بیش از مردان است و زنان باردار به ۲۷ میلی‌گرم آهن در روز نیازمندند.
از میان مواد تشکیل‌دهنده پوسته زمین، پنج درصد به آهن اختصاص یافته است و به عبارت دیگر این ماده در پوسته زمین بیش از کلسیم، منیزیم و سدیم یافت می‌شود. وظیفه آهن در بدن انسان حمل و نقل اکسیژن در خون است. مولکول آهن در وسط هموگلوبین‌ها قرار می‌گیرد و مولکول‌های اکسیژن را در میان رگ‌های خونی و مویرگ‌ها همراهی می‌کند تا آنکه در بافت‌ها آزاد شود. محل ذخیره مولکول‌های آهن نیز جگر، مغز استخوان و طحال است. آهن همچنین وارد سنتز برخی مولکول‌های بیولوژیکی می‌شود.
قصه از کجا شروع شد؟
آغاز این داستان که به نظر بسیاری از افراد واقعی می‌رسد، به سال ۱۸۷۰ باز می‌گردد. در آن سال «وان ولف»، بیولوژیست آلمانی تلاش کرد ارزش غذایی مواد را مورد بررسی قرار دهد. در حین بررسی ارزش غذایی اسفناج میزان آهن موجود در آن را به جای ۲.۷ میلی‌گرم در هر ۱۰۰ گرم، ۲۷ میلی‌گرم یادداشت کرد و همین اشتباه کوچک سبب شد افسانه‌ای دروغین در مورد اسفناج شکل بگیرد. چند سال بعد اشتباه دوم، اشتباه اول را تقویت کرد. یک محقق سوئیسی از دانشگاه بال به نام گوستاو وان بونگ میزان آهن را در اسفناج تازه و خشک مورد مقایسه قرار داد. کاملا واضح بود که میزان آهن در اسفناج خشک بیش از اسفناج تازه است اما در قرن ۲۰ کارتونی به نام ملوان زبل ساخته شد که خلاف این عقیده را ترویج می‌کرد. در این کارتون یک ملوان دریایی با پیپی در گوشه لب کنسرو اسفناج تازه را سر می‌کشد و قوی می‌شود. این کارتون خوبی‌های بسیاری داشت و البته بدی‌هایی. قسمت خوب ماجرا آنجا بود که اسفناج مملو از فیبر، ویتامین و مواد معدنی است.
همچنین تحقیقات دیگری نشان داده است این سبزی مملو از لوتئین و زاگزانتین دو آنتی‌اکسیدان مفید برای بینایی نیز هست. قسمت بد ماجرا آنجاست که اسفناج با تمام خوبی‌ها مملو از ماده‌ای به نام اگزالات است که می‌تواند سبب بروز نقرس شود. میزان نیترات نیز در اسفناج بسیار بالاست چون برای رشد به ازت نیازدارد.
در تمامی داستان‌های مواد غذایی به نظر می‌رسد اسفناج در مقایسه با سایر سبزی‌ها و میوه‌ها نقش اول را بازی کرده حال آنکه بسیاری دیگر از میوه‌ها و مرکبات و سبزی‌ها فواید بسیار بیشتری از آن برای بدن دارند. بهتر نیست کمی پرتقال، لیمو یا حتی شلغم بخوریم؟!

رییییییاضیییی یا ریاضت

اگر به تاریخ آفریقا نگاه کنیم، 

قدیمیترین شئ ریاضی از 35000 سال پیش از میلاد در سوازیلند کشف شده. 
قدیمیترین مثال حساب از 6000 سال پیش از میلاد در زئیر کشف شده. 
هرم عظیم گیزا که یک شاهکار مهندسی است، حوالی سال 2650 پیش از میلاد در مصر ساخته شده. 
پاپیروس مصری 4000 ساله معروف به مسکو، حاوی مطالبی از هندسه است. 

لازم به اشاره است که، یونانیان نیز مبانی ریاضی را از بابلیان به ارث برده‌اند.



ریاضیات مدون در حدود 2000 سال قبل از میلاد مسیح ، توسط بابلیان بوجود آمد . 
در آن زمان بابلیان نتایج جبر مقدماتی را یکجا جمع کردند. 

اما ریاضیات به مفهوم واقعی و امروزی آن ، در سرزمین یونان و در قرنهای 4 و 5 قبل از میلاد ایجاد شد. 

به تدریج توسعه یافت، اوج رشد آن در قرن 17 با بوجود آمدن هندسه تحلیلی و حساب دیفرانسیل و انتگرال بود. اما در قرن 19 تجدید نظر کلی و پیشرفتهای فراوان در این علم بوجود آمد

نیکلای ایوانویچ لباچفسکی (Lobachevsky, Nikolay Ivanovich) از جمله اولین کسانی بود که قواعد هندسه اقلیدسی را که بیش از 2000 سال بر علوم مختلف ریاضی و فیزیک حاکم بود درهم شکست. کسی باورش نمی شد هنگامی که اروپا مرکز علم بود شخصی در گوشه ای از روسیه بتواند پایه های هندسه اقلیدسی را به لرزه در بیاورد و پایه های علم در قرن نوزدهم را پی ریزی کند. 


خیال نداریم راجع به خود او صحبت کنیم بلکه می خواهیم بطور مختصر بیان کنیم که او چه کرد. در میان اصول هندسه اقلیدسی اصلی وجود دارد به اینصورت : از هر نقطه خارج یک خط نمی توان بیش از یک خط موازی ( در همان صفحه ای که خط و نقطه در آن قرار دارند) به موازات آن خط رسم کرد. 

در طول سالها این اصل اقلیدس مشکل بزرگی برای ریاضی دانان بود. چرا که ظاهری شبیه به قضیه داشت تا اصل. مقایسه کنید آنرا با این اصل اقلیدس که می گوید بین هر دو نقطه می توان یک خط راست کشید و یا اینکه همه زوایای قائمه با هم برابر هستند. 

حقیقت آن است که بسیاری از ریاضی دانان سعی کردند که این اصل اقلیدس را اثبات کنند اما متاسفانه هرگز این امر ممکن نشد. حتی خیام در برخی مقالات خود سعی در اثبات این اصل کرد اما او نیز همانند سایرین به نتیجه نرسید. 

لباچفسکی (1792 - 1856) نیز همانند بسیاری از دانشمندان علوم ریاضی سعی در اثبات این اصل کرد و هنگامی که به نتیجه مطلوب نرسید نزد خود به این فکر فرو رفت که این چه هندسه ای است که بر پایه چنین اصل بی اعتباری استوار شده است. اما لباچفسکی در کوشش بعدی خود سعی کرد تا رابطه میان هندسه و دنیای واقعی را پیدا کند. 

او معتقد بود اگر نتوانیم از سایر اصول هندسه اقلیدسی این اصل را ثابت کنیم باید به فکر مجموعه اصول دیگری برای هندسه باشیم. اصولی که در دنیای واقعی حضور دارند. او پس از بررسی های بسیار چنین بیان کرد : 

از هر نقطه خارج یک خط می توان لااقل دو خط در همان صفحه به موازات خط رسم کرد 

هر چند پس از این فرض بنظر می رسید که وی در ادامه به تناقض های بسیاری خواهد رسید اما او توانست بر اساس همین فرض و مفروضات قبلی اقلیدس به مجموعه جدید از اصول هندسی برسد که حاوی هیچگونه تناقضی نباشد. او پایه های هندسه ای را بنا نهاد که بعدها کمک بسیار زیادی به فیزیک و مکانیک غیر نیوتنی نمود

در کشور ما ایران در سده های چهارم و پنجم هجری ، بسیاری از ریاضی دانان ایرانی ، به بررسی تصاعد ها پرداخته‌ اند از جمله « ابوریحان بیرونی » در کتاب خود به نام « آثار الباقیه عن القرون الخالیه » مسئله معروف صفحه شطرنج را که در واقع مسئله ای مربوط به یک تصاعد هندسی است که جمله ی اول آن واحد و تعداد جمله ها 64 باشد ، حل کرده است و با استدلال دقیق ، مجموع جمله های این تصاعد را به دست آورده است 

18446744073551615. 

درباره صفحه شطرنج ، روایتی وجود دارد . وقتی مخترع شطرنج ، کشف خود را به شاه عرضه کرد ، شاه از اوخواست پاداشی بخواهد ، دانشمند پاسخ داد : به خاطر خانه اول شطرنج ، یک دانه گندم به من بدهید و به خاطر خانه دوم دو دانه‌ی گندم و به خاطر خانه سوم چهار دانه‌ی گندم و همینطور برای هر خانه دو برابر خانه‌ی پیش از آن گندم به من بدهید تا به خانه شصت و چهارم برسد . شاه با ساده لوحی فرمان داد یک کیسه گندم به این مرد بدهید . ولی او نپذیرفت و تقاضا کرد پس از محاسبه دقیق ، گندم را به او بدهند و پس از محاسبه، عددی را که در بالا آوردیم پیدا شد .که اگردر تمام سطح کره زمین (یعنی هر جا که خشکی باشد ) گندم بکارند این مقذار گندم به دست نمی آید. ابوریحان بیرونی با استدلال به این نتیجه رسید که مقدار گندم ها برابر 264-1 و برای محسوس کردن این عدد می گوید:در سطح کره مین 2305 کوه را در نظر می گیریم ، اگر از هر کوه 10000رود جاری شود ، در طول رود خانه 1000قطار قاطر حرکت کند و هرقطار شامل 1000قاطر باشد و بر هر قاطر 8 کیسه گندم قرار داده باشیم . ودر هر کیسه 10000دانه گندم باشد . آن وقت عدد همه‌ی این گندم ها از تعداد گندم های صفحه شطرنج کوچکترمی شود.